آیا به حال اصطلاح «حاملگی خارج از رحم» به گوشتان خورده است؟ این اصطلاح ظاهراً عجیب است، اما نام یک اختلال شایع است که از هر 100 مادر یکی را طبیعی در لایه داخلی رحم یعنی اندومتر لانه ‌گزینی می‌کند.هر گاه این لانه ‌گزینی در هر محل دیگری غیر از این مکان صورت گیرد حاملگی نابه‌ جا محسوب می‌شود.این مشکل در هر سنی،از بلوغ تا یائسگی دیده می‌شود اما چهل درصد موارد آن،در زنان 20 تا 29 ساله رخ می‌دهد.

خطرات ناشی از حاملگی خارج رحمی برای جان مادر از خطر حاملگی ‌های معمولی یا حتی حاملگی ‌هایی که منجر به سقط جنین می‌شود،بیشتر است.بنابراین،تشخیص زودرس این نوع حاملگی میزان بقای مادر و احتمال حفظ قدرت باروری وی را افزایش می‌دهد.

حاملگی ‌های نابه ‌جا بیشتر از همه در لوله‌های رحمی،سپس در تخمدان و شکم و دهانه رحم رخ می‌دهند هر چند که موارد نادری از این نوع حاملگی در سایر قسمت‌های بدن نظیر طحال مشاهده شده است.طیفی از عوامل مختلف می‌توانند در ایجاد حاملگی‌های نابه ‌جا دخیل باشند.مواردی چون: عفونت‌های لوله رحمی که باعث تنگی لوله رحمی و کاهش حرکت مژه‌های مخاط رحمی می‌شوند و در نتیجه،لانه گزینی تخم لقاح یافته در لوله رحمی اتفاق می‌افتد،همچنین چسبندگی‌های اطراف لوله رحمی به دنبال عفونت بعد از زایمان یا سقط،آپاندیست و… که باعث تنگ شدن لوله رحمی می‌شوند و نیز سزارین که باعث افزایش احتمال نابه‌جا در زایمان‌های بعدی می‌شود.پس از یک بار حاملگی نابه ‌جا شانس حاملگی نابه ‌جای بعدی 15 تا 7 درصد است.همچنین،مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری نوع پروژسترونی،استفاده از آی یو دی،استعمال دخانیات،برخی از تومورهای رحمی نظیر لیومیوم‌ها،جراحی قبلی لگنی یا شکمی و… نیز از عواملی هستند که شانس حاملگی خارج رحمی را افزایش می‌دهند.از موارد جالب توجه دیگر، بروز بیشتر این عارضه در زنان غیر سفید ‌پوست نسبت به زنان سفید ‌پوست در تمام گروه‌های سنی است.

حاملگی در لوله‌های رحم:

یکی از نقاط غیر معمول برای لانه‌گزینی،لوله‌های رحم هستند.تخمک لقاح یافته در هر بخشی از لوله‌های رحمی می‌تواند لانه‌گزینی کند.این نوع حاملگی در بیشتر موارد خود را با علامت درد لگنی و شکمی نشان می‌دهد.خونریزی ‌های غیر طبیعی رحمی،عدم قاعدگی و حساسیت شکمی از دیگر علایم این نوع حاملگی هستند.در حاملگی لوله‌‌ای،درد،گاهی در تمام بخش‌های شکم و گاهی فقط در بخش تحتانی شکم به صورت یک طرفه وجود دارد و اگر خونریزی وسیع داخل شکمی و در نهایت تحریک دیافراگم صورت گیرد آنگاه درد زیر دیافراگم یا درد ناحیه شانه نیز احساس می‌شود.خونریزی ناشی از این نوع حاملگی اصولاً کم و به رنگ قهوه‌ای تیره است. اگر این نوع حاملگی به موقع تشخیص داده نشود احتمال دارد سبب پارگی لوله رحمی شود.در اکثر موارد این پارگی به طور خود به خودی رخ می‌دهد،اما ضربه‌‌های ناشی از معاینه و… هم ممکن است باعث پارگی شوند.با پاره شدن حاملگی لوله‌ای،خونریزی و به دنبال آن علایم شوک ایجاد می‌شود و در اکثر موارد،مرگ جنین هم رخ می‌دهد.تشخیص این نوع حاملگی اصولاً از روی علایم بالینی،تست آزمایشگاهی،سونوگرافی،کورتاژ،لاپاراتومی (جراحی شکم و ورود به لگن) و لاپاراسکوپی (مشاهده اجزای داخل شکمی و لگنی به وسیله دستگاه لاپاراسکوپ) انجام می‌شود.

حاملگی شکمی

حاملگی ‌های شکمی اصولاً به دنبال پارگی حاملگی‌ های لوله‌ای ایجاد می‌شوند که در بیشتر موارد جنین زنده نمی‌ماند.در حاملگی شکم در کنار روده‌ها قرار می‌گیرد و بیمار از علایمی مثل تهوع،استفراغ،اتساع شکم،اسهال،درد شکمی و یبوست شاکی است. در این حاملگی،جنین از روی شکم به آسانی قابل لمس است.اختصاصی‌ترین و دقیق‌ترین راه تشخیص حاملگی شکمی MRI است.

حاملگی دهانه رحم

در گذشته،حاملگی ‌های داخل دهانه رحم بسیار نادر بودند اما امروز به دلیل استفاده گسترده از روش‌ های کمک باروری نظیر لقاح آزمایشگاهی (آی وی اف) شیوع آن افزایش پیدا کرده است.این نوع حاملگی‌ها به ندرت از هفته بیستم بارداری عبور می‌کنند،چرا که اصولاً به دلیل ایجاد عوارضی چون خونریزی،ختم حاملگی ضرورت می‌یابد.خونریزی‌های بدون درد در بیشتر موارد اولین علامت این حاملگی هستند و به دلیل خطرات ناشی از خونریزی کنترل نشده روش‌های غیر جراحی برای درمان حاملگی‌های دهانه رحم استفاده می‌شوند.

حاملگی تخمدانی

لانه گزینی جنین داخل تخمدان به ندرت اتفاق می‌افتد.علایم این حاملگی شبیه علایم حاملگی لوله‌ای است و تشخیص آن توسط سونوگرافی صورت می‌گیرد و درمان این حاملگی به روش جراحی است.

حاملگی نابجای هتروتیپیک

هرگاه حاملگی لوله ‌ای با یک حاملگی داخل رحمی همراه شود به آن حاملگی نابه ‌جای هتروتیپیک گویند.تشخیص این نوع حاملگی بسیار دشوار است و امروز به دلیل استفاده فراوان روشهای کمک باروری،پزشکان با افزایش شیوع آن مواجه شده‌اند.انواع دیگری از حاملگی هتروتیپیک گزارش شده است از جمله حاملگی هتروتیپیک دهانه رحم و تخمدان.

حاملگی نابجای چند جنینی